Từ xa sưa đồng bào nhân dân các dân tộc vùng Văn Chấn, Mường Lò nói chung và người Thái xã Tú Lệ nói riêng, cứ mối độ xuân về năm hết tết đến, 5 năm theo phong tục văn hoá cổ truyền, nhân dân các dân tộc trong vùng đặc biệt là dân tộc Thái xã Tú Lệ lại hân hoan mừng đón rằm tháng giêng ngày hội Lông Tồng (hay còn gọi là lễ hội xuống đồng), đậm nét văn hoá sắc thái dân tộc đặc trưng cho đồng
Lễ hội Lông Tồng hàng năm là hoạt động văn hoá thể hiện sự trân trọng uống nước nhớ nguồn những người đã khai sinh lập địa “ Khay tu bản, khay tu mương” có nghĩa là mở mang khai phá ra vùng đất mầu mỡ, phân chia cho đồng bào, bà con nhân dân các dân tộc làm ăn, sinh sống, “ mương phai lái lin” có nghĩa là cùng nhau tiến hành đắp đập khơi mương cho sản xuất nông nghiệp đặc trưng cho sản xuất lúa nước cánh đồng Mường Lùng, “ Khảu hay lốm inh pha, khảu na lốm inh táng inh tò” có nghĩa là cầu chúc cho mưa thuận gió hòa lúa mầu bội thu “ Hở pày ma, hở pa khửn ” có nghĩa là cho mọi người thập phương tới, cho vạn vật sinh sôi nẩy nở.
Cây còn vòng là tượng trưng cho công lao, linh hồn của lớp trẻ trải qua các thế hệ đã dầy công vun đắp cho bản mường quê hương, là tượng trưng cho nam thanh nữ tú hội tụ về đây để vui chơi giao lưu, trao duyên “ Khuống luông báo sao sảng, Khuống quảng báo sao tom” “ Sao tọt yến na đon, báo tọt con na lẹnh” “ tọt yến au vó mon, tọt con au mua phải” có nghĩa là báo hiệu mùa dâu, mùa bông đã đến, cầu cho mùa dâu, mùa bông tốt tươi để cho các chàng trai, cô gái xe tơ dệt vải trên hạn khuống.
Lễ hội Lông Tồng còn mang rất nhiều ý nghĩa về văn hoá tâm linh cho đồng bào dân tộc Thái, Vùng Tây Bắc. Với ý nghĩa đó Lễ hội Lồng tồng còn mang giá trị về Văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc thể hiện sự biết ơn của lớp người hôm nay đối với những người có công khai phá ra vùng đất này
Lễ hội Lông tồng (xuống đồng) hàng năm vẫn được tổ chức nhưng vài năm gần đây do ảnh hưởng của cuộc sống hiện đại cơ chế thị trường nên lễ hội không được tổ chức thường xuyên dần bị mai một, để khôi phục lại bản sắc văn hoá dân tộc, thể theo nghuyện vọng của nhân dân, đựơc sự cho phép UBND huyện Văn Chấn. Ban tổ chức những ngày Lễ lớn xã Tú Lệ tổ chức Lễ hội Lồng tồng xã Tú Lệ năm 2023.
ngày 05 tháng 2 năm 2023 tức ngày 15 tháng giêng năm Quỹ Mão xã Tú Lệ long trọng tổ chức lễ hội Lồng tồng. Thông qua lễ hội này mong rằng các cấp các ngành, các tầng lớp nhân dân có ý thức giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc và kính mong được sự quan tâm của Đảng và nhà nước để các giá trị văn hoá dân tộc được lưu truyền cho các thế hệ sau.
Văn Chài